Արմենիա հեռուստաընկերության «Բարի լույս» ծրագրի տաղավարում էին «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ի զարգացման գծով փոխտնօրեն Տաթևիկ Քոլոյանը և մանկաբարձ-գինեկոլոգ Վերժինե Կասարջյանը։ Զրույցի ընթացքում անդրադարձանք․ Ուիգմոր ծննդօգնության ծառայության մեկնարկի հուզիչ պատմությանը, Բուժառուակենտրոն, այն է՝ կնոջ շուրջ «կառուցվող» ծննդօգնության և LDR – Labor, Delivery, Recovery նոր մոտեցմանը, Միջազգային համագործակցությունների և լավագույն փորձի ներդրման շնորհիվ Հայաստանում ապացուցահեն բժշկության զարգացմանը, Երեխային՝ դեռ նախածննդյան փուլից շարունակական բուժսպասարկման մատուցմանը, Նեոնատալ ծառայությանը, մասնավորապես նորածնային վերակենդանացմանը և նորածնային վիրաբուժությանը, Ուիգմորի՝ «Ապագա Ծնողների դպրոց» նախաձեռնությանը։

«Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ը հայտնում է սեպտեմբերի 14-ին մանկական վիրաբուժության բաց դռների օրվա անցկացման մասին։ Նշված օրը մասնագետների խորհրդատվությունները կատարվելու են անվճար և առանց ուղեգրի։ Բաց դռների օրերի նախնական հերթագրումների գրանցումները իրականացվում են +374 12 34 56 78 հեռախոսահամարով։ «Բաց դռների օրերը Ուիգմորի հայեցակարգի մի մասն են կազմում՝ հնարավորություն ստեղծելով բուժառուների համար տեղում ծանոթանալ անձնակազմին, հիվանդանոցի տեխնիկական հագեցվածությանը և մեզ մոտ ընդունված բուժման առանձնահատկություններին և մեթոդներին», - նշում է մանկական վիրաբույժ, մանկական վիրաբուժության ծառայության պատասխանատու Արա Կարապետյանը։  «Այս կոնտեքստում հատուկ կառանձնացնեի անհետաձգելի վիրաբուժությունը. անհետաձգելի դեպքերի ամենամեծ դժվարությունը պլանավորման բացակայությունն է․ առաջին պլանում է թիմի փորձառությունը, հիվանդանոցի հագեցվածությունը և արագ, կոմպետենտ գործելու ունակությունը։ Անհետաձգելի վիրաբուժության մեջ ընդամենը մի քանի րոպեն երեխայի կյանքի համար որոշիչ կարող է լինել», - նշում է Արա Կարապետյանը։   Բաց դռների օրվան ընդառաջ վիրաբուժական թիմը պատմում է, որ Ուիգմորում լայնորեն կիրառվում է վիրահատությունների լապարասկոպիկ մեթոդը․ կարևոր ձեռքբերում է համարվում քիմիաթերապևտիկ բուժում ստացած երեխաների ուռուցքների հեռացումը, դժվար հասանելի ուռուցքների բիոպսիան՝ մինչև քիմիոթերապիան, որովայնի և կրծքավանդակի տարբեր տեղակայման էխինոկոկային բշտերի հեռացումը լապարասկոպիկ և թորակոսկոպիկ եղանակով։    Լապարասկոպիկ վիրահատությունները կիրառվում են նաև ձվարանի փողի ոլորքի, ձվարանի կիստաների, դեռահաս աղջիկների կոնքի օրգանների տարբեր տեսակի բարորակ և չարորակ գոյացությունների վարման ժամանակ:  «Նախկինում երեխաները վիրահատվում էին մեծ կտրվածքների միջոցով, սակայն մենք Ուիգմորում առաջնորդվում ենք աշխարհում ընդունված մինիմալ ինվազիվ միջամտությունների ստանդարտով», - նշում է Արա Կարապետյանը։ «Լապարասկոպիայի՝ որովայնի խոռոչի բոլոր հատվածները բարձր որակի վիզուալիզացիայի և սանացիայի հնարավորությունը, կրճատել է հետվիրահատական բարդությունների առաջացումը․ չկա վիրահատական վերք, չկա պոտենցիալ բորբոքային ընթացք», - բացատրում է Արա Կարապետյանը։  Լապարասկոպիկ մեթոդով Ուիգմորում լուծվում են նաև լյարդի, լեղուղիների, լեղապարկի հետ կապված հիվանդությունները։    Մասնագետը նշում է, որ թիմի առանձնահատկություններից է նաև շնչառական համակարգի վիրաբուժական խնդիրների վարումը։ Ախտորոշիչ, ինչպես նաև բուժական նպատակով կատարվում է բրոնխոսկոպիա (ֆիբրոբրոնխոսկոպիա և ռիգիդ՝ կոշտ), թորակոսկոպիկ միջամտություններ, օրինակ՝ բարդացած թոքաբորբերի վարման ժամանակ։ Անհետաձգելի բուժօգնության բաժանմունք հաճախ դիմում են երեխաներ՝ շնչուղիներում օտար մարմնի կապակցությամբ․ այս օտար մարմինների հեռացումը նույնպես կատարվում է  բրոնխոսկոպի միջոցով։ Հիվանդանոցում շարունակաբար զարգանում է  նաև նորածնային վիրաբուժությունը․ Ուիգմորում գործում է բարձր տեխնիկական հագեցվածությամբ նորածնային վերակենդանացման բաժանմունք: Վիրաբուժական թիմը իրականացնում է նորածնային վիրահատություններ, անհաս երեխաների վիրահատություններ և զարգացման տարբեր արատների շտկումներ։ Հիվանդանոցում ասում են, որ բաց դռների ձևաչափի ընդունելությունների ձևավորվող ավանդույթի երկարաժամկետ նպատակը հիվանդանոցի թիմի կողմից որդեգրված առաքելության իրականացումն է՝ բարձրորակ բուժսպասարկումը իրական և հասանելի դարձնել Հայաստանի բոլոր երեխաների համար։  Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոցը Երևանում տեղակայված, 220 մահճակալ կարողությամբ հագեցած բժշկական կենտրոն է, որի աշխատանքի հիմքում երեխաներին և կանանց համապարփակ, մատչելի և բարձրորակ առողջապահական ծառայություններ մատուցելու մշակույթն է։ ՀՀ առողջապահության նախարարի 2023 թվականի հուլիսի 6-ի թիվ 3350-Ա որոշման համաձայն՝ «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ն արժանացել է մանկական խնամքի երրորդ բարձրագույն մակարդակի: Ընդունելով ընտանիքներ հանրապետության ողջ տարածքից՝ Ուիգմորը տրամադրում է միջազգային չափանիշներին համապատասխան ընդհանուր մանկաբուժական, նեղ մասնագիտական մանկական ծառայություններ, ինչպես նաև կանանց առողջությանն ուղղված և ծննդօգնության ծառայություններ: Լրացուցիչ տեղեկությունների համար այցելեք www.wigmore.am կայք։

 1 Ի՞նչ է Արևմտյան Նեղոսի վիրուսը (WNV) Արևմտյան Նեղոսի վիրուսը (WNV) վիրուսային վարակ է, որը պատկանում է մոծակների միջոցով փոխանցվող վարակների տեսակին, ինչպիսիք են դենգեն, զիկան և մալարիան:  2 Ի՞նչ եղանակով է փոխանցվում Արևմտյան Նեղոսի վիրուսըԱՆՎ-ն հիմնականում մարդկանց փոխանցվում է վարակված Culex մոծակի խայթոցի միջոցով կամ վարակակիր դոնորից արյան փոխներարկման/օրգանների փոխպատվաստման միջոցով:Ահա թե ինչպես է աշխատում վարակի փոխանցման գործընթացը.Մոծակի խայթոց. մոծակները վարակվում են ԱՆՎ-ով, երբ սնվում են վիրուսը կրող թռչուններով (ցանկացած թռչուն կարող է լինել վարակի աղբյուր)․ վարակվելուց հետո մոծակը խայթոցի միջոցով կարող է վիրուսը փոխանցել մարդկանց կամ այլ կենդանիների:Թռչունները ԱՆՎ-ի հիմնական կրողներն են․ վարակված թռչունների արյան մեջ վիրուսի կուտակման բարձր մակարդակ է առկա։ Երբ մոծակները նրանց խայթում են, դառնում են վարակի փոխանցող և վարակը տարածող։ Մարդիկ և այլ կաթնասուններ վարակվում են ԱՆՎ-ով մոծակի խայթոցից․ մարդիկ և ձիերը համարվում են վարակի «պատահական» և «վերջնական տեր»։ Սակայն պետք է նշել, որ մարդու կամ ձիու արյան մեջ վիրուսի առկա մակարդակը մոծակի համար բավարար չէ, որպեսզի նա վարակը տարածող դառնա:  Վարակի տարածման այլ ձևեր․ ԱՆՎ-ն կարող է փոխանցվել արյան փոխներարկման, օրգանների փոխպատվաստման ժամանակ։ !! Բոլոր այն դոնորները, ովքեր եղել են Արևմտյան Նեղոսի Տենդի համար վտանգի գոտում, չեն կարող մասնակցել դոնորության 28 օր կամ քանի դեռ չունեն վիրուսի հայտնաբերման բացասական թեստ:Այլ՝ հազվադեպ դեպքերում վիրուսը կարող է փոխանցվել մորից երեխային հղիության և/կամ ծննդաբերության ժամանակ: Մոծակների խայթոցների համեմատ այս եղանակները հազվադեպ են:  3 Արևմտյան Նեղոսի Տենդի աշխարհագրությունԱմբողջ աշխարհում կան նոր տարածքներ, որտեղ 2024 թվականից գրանցվել են դեպքեր, նաև  Հայաստանում:Մեր հարևան երկրներից՝ Իրանում և Թուրքիայում առաջին դեպքերը արձանագրվել են դեռևս 2009-2010թթ, իսկ ավելի թարմ հետազոտությունները ցույց են տալիս մինչև 15% տարածվածություն այս երկրներում: Վրաստանում և Ադրբեջանում որոշ տարածվածություն նույնպես նկարագրված է: 4 Որո՞նք են Արևմտյան Նեղոսի վիրուսի ախտանիշներըԱՆՎ-ի ախտանշանները շատ տարբեր են՝ ախտանիշների բացակայությունից (ասիմպտոմ) մինչև ծանր նյարդաբանական ելքեր: Չնայած հիվանդության ծանր՝ նեյրոինվազիվ (մենինգիտ, էնցեֆալիտ, սուր թորշոմած միելիտ) ձևերը զարգանում են մինչև 1% դեպքերում, ախտորոշված դեպքերը հենց սրանք են լինում:  Առանց ախտանիշների ընթացող (ասիմպտոմ) դեպքերը պարզ են դառնում միայն ուղղորդված հետազոտությունների միջոցով:Նեյրոինվազիվ դեպքերի մահացությունը, նույնիսկ զարգացած երկրներում (ԱՄՆ, Եվրոպա) կազմում է մոտ 10%: Սա նշանակում է, որ ախտորոշված 10 դեպքից հավանական է 1 մահվան ելք: Հարկ է նշել, որ ծանր ընթացքով դեպքերոմ ապաքինումը կարող է տևել ամիսներ՝ հաճախ թողնելով մնացորդային նյարդաբանական դեֆիցիտներ: 5 Որո՞նք են վարակման ռիսկային խմբերը Բարձր տարիքը և ուղեկցող հիվանդությունները մեծացնում են վարակի ծանր ընթացքի ռիսկը, սակայն հիվանդությունը կարող է նեյրոինվազիվ ընթացք ունենալ ցանկացած տարիքային խմբի և նույնիսկ առողջ անհատների մոտ: 6 Արդյո՞ք Արևմտյան Նեղոսի վիրուսը կարող է փոխանցվել մարդուց մարդու։Այո, սակայն միայն արյան/օրգանների դոնորության ժամանակ։ Մարդուց մարդու այս վարակը չի փոխանցվում (Տե՛ս 2-րդ կետը)։  7 Արևմտյան Նեղոսի վիրուսի բուժման ի՞նչ տարբերակներ կան:Այս պահին ամբողջ աշխարհում սպեցիֆիկ բուժում մշակած չէ․ հոսպիտալացված դեպքերում կիրառվում է սիմպտոմատիկ բուժում։   8 Ըստ վերջին տվյալների Հայաստանում հատկապես ո՞ր մարզերում է առկա վիրուսը:Ըստ առկա վերջին տվյալների դեպքերը գրանցվել են առավելապես Արմավիրի, Արարատի և Արագածոտնի մարզերում: 9 Ինչպե՞ս պաշտպանվել Արևմտյան Նեղոսի վիրուսից: • Մարդկանց համար պատվաստանյութ մշակված չէ, • Մշակել դոնորների (արյան և օրգանների) համար հատուկ կրիտերիաներ: Բոլոր այն դոնորները, ովքեր եղել են Արևմտյան Նեղոսի Տենդի համար վտանգի գոտում չեն կարող մասնակցել դոնորության 28 օր կամ քանի դեռ չունեն վիրուսի հայտնաբերման բացասական թեստ:Ինչպե՞ս կարելի է ապահովել անձնական պաշտպանություն՝ • Կրել փակ հագուստ։ • Օգտագործել ռեպելենտներ • Պատուհանների ցանցապատում։ Անհրաժեշտ է նաև մոծակների քանակի վերահսկում արտաքին միջավայրում՝Մոծակների համար բարենպաստ պայմաններն են՝ շոգ, խոնավ վայրերը, ջրային տարածքները (բույսեր պարունակող լճակներ, ջրափոսեր, ոռոգվող տարածքներ): Ուստի հարկ է զգուշանալ մոծակներից՝ կանխելով բազմաթիվ հիվանդություններ: • Նպաստավոր պայմանների վերացում (կեղտոտ ջրափոսերի, ճահիճների վերացում): 10 Կա՞ արդյոք ԱՆՎ-ի դեմ պատվաստանյութ:Մարդու համար պատվաստանյութ այս պահին մշակված չէ։Որտե՞ղ կարող եմ ավելի շատ տեղեկություններ գտնել Արևմտյան Նեղոսի վիրուսի մասին: Հավելյալ տեղեկատվություն վարակի մասին կարելի է կարդալ հետևյալ հղումներով՝https://www.cdc.gov/west-nile-virus/ https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/west-nile-virus 

Մարդու լիարժեք և երջանիկ կյանքի կարևոր բաղկացուցիչն է առողջությունը: Ու չնայած մեզ շրջապատող աշխարհում առողջության վրա ազդող գործոնները բազմաթիվ են, կյանքի որակի բարելավման և առողջության պահպանման յուրաքանչյուր պահի բժիշկները միշտ մեր կողքին են՝ իրենց մասնագիտական խորհուրդներով, նվիրումով և անմնացորդ ծառայությամբ:Բժշկության նոր ուղղություն է ուրոգինեկոլոգիան, նեղ մասնագիտական ոլորտ, որը Հայաստանում խորացված ուսումնասիրվում և կիրառվում է վերջին մի քանի տարիների ընթացքում: Կոնքի օրգանների իջեցումները և անմիզապահությունը տարբեր տարիքային խմբերի կանանց շրջանում հաճախ հանդիպող խնդիրներից են: Ուրոգինեկոլոգիան ամբողջ աշխարհում վաղուց կիրառվող առողջապահական ուղղություն է, որը կենտրոնացած է կանանց կոնքի հատակի խանգարումների ախտորոշման և բուժման վրա՝ միզուղիների անմիզապահություն, կոնքի օրգանների պրոլապս և միզապարկի ու աղիների դիսֆունկցիա: Պրոֆեսիոնալ և փորձառու ուրոգինեկոլոգներն իրականացնում են գինեկոլոգիական և ուրոլոգիական հիվանդությունների վաղ ախտորոշում և ժամանակակից միջազգային մոտեցումներով կոնսերվատիվ բուժում՝ կատարելով նվազագույն ինվազիվ վիրաբուժական միջամտություններ: Հայաստանում այս մասնագիտության կարիքը շատ է զգացվում: Ուրոգինեկոլոգիան լուծում է մի քանի խնդիրներ միաժամանակ. բուժառուն դիմելով ուրոգինեկոլոգին կստանա և՛ գինեկոլոգիական, և՛ ուրոլոգիական հարցերի բոլոր պատասխանները մեկ մասնագետի կողմից։ Զրույց «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ի գինեկոլոգ-ուրոգինեկոլոգ, մամոլոգ, ուլտրաձայնային հետազոտության մասնագետ Անժելա Լեխլյանի հետ:Սկզբնաղբյուր՝ https://hy.armradio.am/archives/592965

ԵՐԵՎԱՆ, 1 ՕԳՈՍՏՈՍԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Երևանում օգոստոսի 2-ին «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ը «Հայաստանի Ուրոգինեկոլոգների ասոցիացիայի» հետ համագործակցությամբ կազմակերպում է «Ուրոգինեկոլոգիայի և փոքր կոնքի վերակառուցողական վիրաբուժության 3-րդ գիտաժողովը», որին մասնակից են նաև ԱՄՆ-ից, ԱՄԷ-ից և Ռուսաստանից Ուիգմոր ժամանած ուրոգինեկոլոգների պատվիրակության մասնագետները։ Գիտաժողովի նպատակն է Հայաստանի մասնագետներին ներկայացնել կանանց կոնքի օրգանների խնդիրների ախտորոշման, կոնսերվատիվ բուժման ժամանակակից միջազգային մոտեցումները, ինչպես նաև կատարվող նվազագույն ինվազիվ վիրաբուժական միջամտությունները։Գիտաժողովին ելույթներով հանդես կգան միջազգային ճանաչում ունեցող ուրոգինեկոլոգներ արտերկրից (ԱՄՆ, ԱՄԷ և Ռուսաստան)։ Կներկայացվեն անմիզապահության և փոքր կոնքի օրգանների իջեցման բազային և առաջադեմ եղանակները։ Համաժողովը նախատեսված է մանկաբարձ-գինեկոլոգների, ուրոլոգների, մանկաբարձուհիների, բուժքույրերի, ֆիզիոթերապևտների, առողջապահական ոլորտի աշխատակիցների համար:                                               Համաժողովին կարելի է գրանցվել հետևյալ հղմամբ:«Ուիգմորի գործունեության կարևոր ռազմավարական ուղղություններից է միջազգային կրթական համագործակցությունը, և այս գիտաժողովը բացառություն չի: Մեր նպատակն է միջազգային լավագույն փորձը տեղայնացնել և մեր երկրում ներդնել բուժօգնության և խնամքի բարձր չափանիշներ», - նշել է «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ի» զարգացման գծով փոխտնօրեն Տաթևիկ Քոլոյանը։  Ըստ նրա խոսքերի գիտաժողովի խոսնակների միջազգային կազմը ուրոգինեկոլոգների լավագույն մասնագետներից կազմված պատվիրակություն է, որի անդամները Ուիգմորի ուրոգինեկոլոգիայի թիմի հետ կանոնավոր մենթորական գործակցություն են իրականացնում և պարբերաբար այցելում Հայաստանը։ Նպատակը Հայաստանում ուրոգինեկոլոգների մասնագիտական համայնքի ձևավորումն է և շարունակական կրթությունը։Միջազգային պատվիրակության կազմում են` Սամվել Բադալյան- Նյու-Յորքի «Bassett Medical Center»-ի մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի ծառայության ղեկավար, ուրոգինեկոլոգ, Վաչե Մինասյան- «Brigham and Women’s Hospital»-ի ուրոգինեկոլոգիական ծառայության ղեկավար, Հարվարդի բժշկական համալսարանի պրոֆեսոր, Գեորգի Կասյան- «First Moscow State Medical University»-ի ուրոլոգիայի ամբիոնի պրոֆեսոր, ֆունկցիոնալ ուրոլոգիայի ծառայության ղեկավար, Ռայիսա Պլատտե- «Spectrum Health Medical Group»-ի ուրոգինեկոլոգ, կոնքի ռեկոնստրուկտիվ վիրաբուժության մասնագետ, Հարություն Մարգոսյան- «Latifa Women & Children Hospital»-ի ուրոգինեկոլոգ, կոնքի ռեկոնստրուկտիվ վիրաբուժության մասնագետ, Ջոն Ալ-Ջամալ- «Tufts University School of Medicine»-ի ուրոգինեկոլոգ, կոնքի ռեկոնստրուկտիվ վիրաբուժության մասնագետ, Արմեն Կիրակոսյան- «University at Buffalo»-ի ուրոգինեկոլոգ, կոնքի ռեկոնստրուկտիվ վիրաբուժության մասնագետ։ Ուրոգինեկոլոգիան բժշկության նոր ուղղություն է, որը զբաղվում է կանանց գինեկոլոգիական և ուրոլոգիական խնդիրների լուծմամբ մեկ մասնագետի (ուրոգինեկոլոգի) կողմից։ «Կոնքի օրգանների իջեցումները և անմիզապահությունը տարբեր տարիքային խմբերի կանանց շրջանում հաճախ հանդիպող խնդիրներից են, որոնց լուծման վերաբերյալ միջազգայնորեն ընդունված մոտեցումները վերջին տարիներին փոխվել են», - պատմել է Ուիգմորի ուրոգինեկոլոգիական ծառայության պատասխանատու, գինեկոլոգ/ուրոգինեկոլոգ Զարուհի Գրիգորյանը։ Հայաստանում ուրոգինեկոլոգիան որպես ենթամասնագիտություն սկսել է զարգանալ 2020թ․-ից: Պատմությունը հետաքրքիր և ուսուցանող է․ ըստ Զ․Գրիգորյանի խոսքերի՝ 2019թ․-ին Նյու-Յորքի «Bassett Medical Center»-ի  մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի ծառայության ղեկավար, ուրոգինեկոլոգ պրոֆեսոր Սամվել Բադալյանը հետազոտություն էր անցկացնում Հայաստանի մարզերում փոքր կոնքի օրգանների իջեցումներ ունեցող կանանց շրջանում։ «Հետազոտության արդյունքում պարզվել էր, որ այն բուժառուները, ովքեր չեն դիմել վիրահատության ավելի լավ վիճակում են գտնվում, քան այն կանայք, ովքեր անցել են որոշակի վիրահատական միջամտություններ», - ներկայացնում է Զ․Գրիգորյանը։ «Հայաստանում այս մասնագիտացումը տարածված չէր և պրոֆեսոր Բադալյանի հետազոտությունը ցույց տվեց, որ դրա կարիքը շատ կա։ Այսօր Ուիգմորն այն առաջատամարտիկներից է, որն ունի ուրոգինեկոլոգիայի բաժանմունք, և մասնագետների թիմ, ովքեր զբաղվում են հենց ուրոգինեկոլոգիական խնդիրների լուծմամբ», - նշել է մասնագետը։Ըստ նրա խոսքերի, ուրոգինեկոլոգիայի միջազգային մոտեցման հիմնական ու ամենամեծ առավելությունն է՝ կոնսերվատիվ, ոչ վիրահատական բուժմանը տրվող նախապատվությունը։ Իսկ վիրահատությունը դիտարկվում է որպես ծայրահեղ միջամտություն՝ ամենածանր դեպքերի լուծում։ Սկզբնաղբյուրը՝ https://armenpress.am/hy/article/1196899