Երբևէ նկատե՞լ եք՝ որքան հաճախ ենք մեր առողջության հետ կապված գործողությունները հետաձգում․․․ Մինչև բոլոր ավելի կարևոր գործերն ավարտենք։ Մինչև ցավն անտանելի չդառնա։ Մինչև․․․ Հոկտեմբերն ամբողջ աշխարհում նշվում է որպես կրծքագեղձի քաղցկեղի իրազեկման ամիս։ Սա ժամանակ է խոսելու կանանց առողջության, վաղ ախտորոշման և հիվանդության կանխարգելման մասին և խրախուսել հոգ տանել սեփական առողջության մասին, ոչ թե մինչև․․․ այլ հենց հիմա՛։ Հարյուրավոր երկրներում բարձրաձայնում են պարզ և կարևոր ճշմարտություն. կրծքագեղձի քաղցկեղը բուժելու հավանականությունը շատ բարձր է, եթե այն հայտնաբերվի ժամանակին։ Հայաստանում այս հարցերը դեռ հնչում են առավել հուզական ու հրատապ․․․ Ինչո՞ւ հատկապես Հայաստանում 2022-2024թ․-ը ամբողջ աշխարհում գրանցվել է առավել քան 2.2 միլիոն կրծքագեղձի քաղցկեղի նոր դեպք (ըստ ԱՀԿ տվյալների)։ Հայաստանում ամեն տարի գրանցվում է կրծքագեղձի քաղցկեղի ավելի քան 1400 նոր դեպք։ Ցավալի է նաև այն, որ հիվանդությունը «երիտասարդանում» է. վերջին տարիներին դեպքերն ավելի հաճախ արձանագրվում են մինչև 40 տարեկան կանանց շրջանում։ «Ամենամեծ մարտահրավերը, որ պետք է բոլորս օգնենք կանանց հաղթահարել, վախն է․ վախ՝ ցավից, վախ՝ անցանկալի ախտորոշում լսելու։ «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ում մենք փորձում ենք ձևավորել առողջության հանդեպ պատասխանատու և հոգատար վերաբերմունքի մշակույթ։ Մենք կարևորում ենք կանանց հետ բաց և հասանելի հաղորդակցությունը, կազմակերպում ենք կրթական հանդիպումներ, դասախոսություններ, այցելություններ դեպի մարզեր՝ նպաստելով, որ կանխարգելիչ բժշկությունը հասանելի ու հասկանալի լինի բոլորին», — ասում է Ներսիկ Ժամհարյանը՝ «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ի մամոլոգիական ծառայության պատասխանատուն։ Իր հերթին «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ի բժիշկ-ռադիոլոգ, ՈւՁՀ մասնագետ/մամոգրաֆիստ Հերմինե Պողոսյանն ընդգծում է, որ շատ հաճախ է տեսնում կանանց, որոնք մամոգրաֆիայի սենյակ մտնում են վախով ու լարվածությամբ, սակայն գործողության ավարտին դուրս են գալիս դրական հույզերով։ «Ժամանակակից մամոգրաֆիան տևում է 10-15 րոպե՝ մասնագետին տալով առավելագույն անհրաժեշտ տեղեկատվությունը։ Ժամանակակից սարքերը, որոնք օգտագործվում են «Ուիգմոր»-ում, կրծքագեղձին քիչ սեղմումով տալիս են բարձրորակ, գերճշգրիտ պատկերներ՝ նվազագույն ճառագայթման պայմաններում։ Բացի այդ ռեպրոդուկտիվ տարիքի կանանց մոտ մամոգրաֆիան իրականացնելու համար ընտրվում է դաշտանային ցիկլի այնպիսի օրեր, երբ կրծքագեղձը մինիմալ զգայուն է։ Սովորաբար, դրանք դաշտանային ցիկլի 7-12-րդ օրերն են։ Զննման սկզբում մենք հանգիստ խոսում ենք հետազոտության ընթացքի, նպատակների ու հնարավոր արդյունքների մասին։ Տրվում է տեղեկատվական թերթիկ՝ պարզ լեզվով ներկայացված բոլոր հարցերով՝ ի՞նչ հագնել, ինչպե՞ս պատրաստվել, ի՞նչ սպասել։ Զրուցում ենք նաև ընդհանուր առողջական ֆոնից, ժառանգականությունից, և, եթե անհրաժեշտ է, հավելյալ հետազոտության տարբերակներ ենք առաջարկում։ Մեր նպատակն է ոչ միայն հետազոտություն կատարել, այլ նաև օգնել կնոջը գիտակցել՝ իր առողջությունն իր ձեռքերում է», - պատմում է բժիշկ․ Հ․Պողոսյանը։ Ի՞նչ է մամոգրաֆիան Մամոգրաֆիան կրծքագեղձի ռենտգեն հետազոտություն է, որն ունի կարգավիճակ՝ վաղ հայտնաբերման տեսանկյունից։ «Ուիգմոր»-ում տեղադրված նոր սերնդի սարքավորումները թույլ են տալիս ստանալ եռաչափ պատկերներ՝ մինիմալ ճնշմամբ, բարձր հստակությամբ և գրեթե առանց ցավի։ Հետազոտությունը տևում է 5-10 րոպե, իսկ պատասխանը տրվում է նույն օրը՝ 10 րոպեում։ Մամոգրաֆիկ հետազոտության կամ խորհրդատվության գրանցվելու կամ հավելյալ տեղեկություն ստանալու համար զանգահարեք՝ 012345678։ Հավելյալ տեղեկատվություն կրծքագեղձի առողջության վերաբերյալ․ 10 փաստ մամոլոգիայի մասին՝ https://wigmore.am/hy/wigmore-kanants-ev-erekhaneri-hivandanots/norutyunner/10-past-mamologiayi-masin-2025-10-03 Ինչպե՞ս վաղ հայտնաբերել կրծքագեղձի քաղցկեղը՝ https://wigmore.am/hy/wigmore-kanants-ev-erekhaneri-hivandanots/norutyunner/inchpes-vagh-haytnaberel-krtskageghdzi-kaghtskeghy-2025-07-29Ի՞նչ է մամոգրաֆիան՝ https://wigmore.am/hy/wigmore-kanants-ev-erekhaneri-hivandanots/norutyunner/inch-e-mamografian-2025-07-28 Կրծքագեղձի անվճար սքրինինգային ծրագիր՝ https://wigmore.am/hy/wigmore-kanants-ev-erekhaneri-hivandanots/norutyunner/krtskageghdzi-kaghtskeghi-vagh-haytnaberman-skriningayin-hetazotutyunner-2025-08-15 «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ի մամոլոգիական ծառայություն՝ https://wigmore.am/hy/wigmore-kanants-ev-erekhaneri-hivandanots/tsarayutyunner/mamologia 

Նոյեմբերի 3-ին «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ը մասնագիտական այցով հյուրընկալելու է Կահիրեի «Շիֆա» հիվանդանոցի պրոֆեսոր Օսամա Շաուկիին, ով ներարգանդային վիրաբուժության առաջատարներից է ամբողջ աշխարհում։ Այցի շրջանակում պրոֆեսորը Ուիգմորի գինեկոլոգիական թիմի հետ համատեղ կիրականացնի վիրահատական միջամտություններ հետևյալ խնդիրներն ունեցող կանանց համար․ ▫️Էնդոմետրիումի պոլիպներ, ▫️Արգանդի ենթալորձային միոմաներ(սուբմուկոզ), ▫️Ներարգանդային կպումներ (Աշերմանի համախտանիշ), ▫️Արգանդի բնածին արատներ (արգանդի խոռոչի միջնապատ, միաեղջյուր արգանդ), ▫️Կեսարյան հատման սպիի պլաստիկա: Առաջնային խորհրդատվությունը կիրականացվի «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ի գինեկոլոգների կողմից։ Խորհրդատվության համար կարող են գրանցվել նաև այն բուժառուները, ովքեր նախկինում ունեցել են ներարգանդային վիրահատական միջամտություն, որը չի բերել ցանկալի արդյունքի, ինչպես նաև անպտղություն ունեցող կանայք։ Գրանցման համար կարող եք զանգահարել 012 345678։

Հոկտեմբերն աշխարհում կրծքագեղձի քաղցկեղի իրազեկման ամիսն է։Այս համատեքստում զրուցել ենք «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ի մամոլոգ, գինեկոլոգ, ուլտրաձայնային հետազոտության մասնագետ, մամոլոգիական ծառայության պատասխանատու Ներսիկ Ժամհարյանի հետ՝ պարզելու, թե ի՞նչ է իրականում կարևոր իմանալ կրծքագեղձի խնամքի և առողջության մասին։ — Բժիշկ Ժամհարյան, ինչո՞ւ ենք այսօր կրծքագեղձի քաղցկեղի մասին այսքան շատ խոսում։ — Կրծքագեղձի քաղցկեղը կանանց շրջանում ամենատարածված ուռուցքային հիվանդությունն է ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում։ Ըստ տարբեր տվյալների՝ ամեն տարի Հայաստանում հայտնաբերվում է ավելի քան 1400 նոր դեպք (ըստ՝ Գիտությունների Ազգային ինստիտուտի 2024թ․-ի տվյալների)։ Ամենացավալին այն է, որ հայտնաբերված դեպքերի մի զգալի մաս հայտնաբերվում է արդեն 3-րդ կամ 4-րդ փուլում, երբ խոսքն արդեն գնում է բարդ ու երկարատև բուժման մասին, որը երբեմն բուժառուի լիարժեք լավացման չի բերի։ Սա է մեզ դրդում նորից ու նորից անդրադառնալ այս թեմային, քանի որ շատ կարևոր է այն դիտարկել նաև իրազեկման և կանխարգելման հարթության մեջ և ոչ թե, ինչպես արդեն նշեցի, միայն բարդ փուլերում՝ միջամտությունների հարթությունում․․․ — Ձեր կարծիքով հիմնական խնդիրը բժշկական ծառայությա՞ն հասանելիությունն է, թե՞ հասարակական գիտակցության պակասը։ — Ոչ թե բժշկությունը, այլ՝ տեղեկացվածության պակասն է խնդիրը։ Հատկապես մեր հասարակությանը բնորոշ է վախը վատ ախտորոշում լսելու․ արդյունքում կանայք այնքան են վախենում լսել «հենց այն» ախտորոշումը, որ կարող են տարիներով հետաձգել հետազոտությունը։ Հաճախ լինում է, որ մտածում են՝ «դե լավ, եթե չի ցավում՝ ուրեմն ամեն ինչ լավ է, խնդիր չկա, կարող ենք այս տարի հետազոտություն չանցնել»։ Սակայն կրծքագեղձի քաղցկեղը վաղ փուլերում է «լուռ», գանգատներ չի առաջացնում։ Այստեղ էլ մենք հնարավորինս շեշտում ենք կանխարգելիչ հետազոտությունների և վաղ ախտորոշման անհրաժեշտությունը։ — Շատերն էլ կարծում են, թե մամոգրաֆիան ցավոտ և վնասակար է։ — Սա ամենատարածված միֆերից է։ Ժամանակակից թվային մամոգրաֆները, 3D տոմոսինթեզի շնորհիվ ապահովում են արագ և ճշգրիտ հետազոտություն, իսկ եռաչափ պատկերի առկայությունը թույլ է տալիս ստանալ անհրաժեշտ պատկերը՝ կրծքագեղձի մինիմալ սեղմումով։ Ամբողջ գործընթացը տևում է մոտ 15 րոպե։ — Որքա՞ն հաճախ է պետք հետազոտվել։ — 40 տարեկանից հետո մամոգրաֆիկ հետազոտությունն անհրաժեշտ է կատարել տարին մեկ անգամ (ըստ American Cancer Society-ի)։ Եթե ընտանիքում եղել են կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքեր, մամոգրաֆիայի տարիքային շեմը կարող է իջեցվել՝ ըստ բժշկի ցուցման։ Մինչև 40 տարեկան կանանց համար ամենամյա կրծքագեղձի ուլտրաձայնային հետազոտությունը և ըստ անհրաժեշտության մասնագետի խորհրդատվությունը բավարար է։ — Արդյո՞ք բարձր է կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման հավանականությունը, եթե այն վաղ փուլում է հայտնաբերվում։ — Այո, դեպքերի մեծամասնությունում լիարժեք բուժման մեծ հնարավորություն կա։ Ժամանակակից բուժական մեթոդները հնարավորություն են ստեղծել կրծքագեղձի քաղցկեղի առաջին և երկրորդ փուլի լիարժեք բուժման՝ առանց կնոջ կյանքի որակի և տևողության վրա ազդեցության։ Ըստ այդմ, որքան վաղ փուլում հայտնաբերվի գոյացությունը, այնքան ավելի բարձր է գեղձը պահպանելու հավանականությունը։ — Ի՞նչ կասեք այն կանանց, ովքեր հետաձգում են հետազոտություններն ու բժիշկի մոտ այցը։ — Ես միշտ պարզ օրինակ եմ բերում. մենք կանոնավոր կերպով հոգ ենք տանում մեր երեխաների և հարազատների մասին՝ կազմակերպելով նրանց կանխարգելիչ հետազոտությունները․․․ Ուրեմն ինչո՞ւ մենք մեր հանդեպ նույնպես չունենք այս մոտեցումը՝ հոգ տանել մեր մարմնի առողջության մասին՝ որպես առողջ և լիարժեք կյանքի գրավական։ Երբ կինն իր առողջությանն առաջնահերթություն է տալիս, լավ է սնվում, ակտիվ կյանքով է ապրում և կանոնավոր կանխարգելիչ հետազոտություններ է իրականացնում նա ոչ միայն իրեն է պաշտպանում, այլև կարևոր օրինակ է դառնում իր դուստրերի, ընկերուհիների, ամբողջ շրջապատի համար։ Կանխարգելիչ առողջության մշակույթը սիրո և սեփական անձի մասին հոգ տանելու մշակույթ է։ — Իսկ ի՞նչ է անում Ուիգմորի թիմն այս մշակույթը ձևավորելու ուղղությամբ։ — Մենք ներդրել ենք ամբողջական ախտորոշիչ գործուն շղթա՝ ՈՒՁՀ, մամոգրաֆիա, նեղ մասնագիտական խորհրդատվություն և բազմապրոֆիլ թիմի մոտեցում։ Կինն այստեղ պաշտպանված է, նա երբեք մենակ չէ իր ախտորոշման հետ։ Մենք կազմակերպում ենք նաև բաց դռների օրեր, երբ կինը կարող է գալ, ծանոթանալ թիմին, հիվանդանոցի հագեցվածությանը, անվճար հետազոտվել։ Նաև իրականացնում ենք մարզային այցեր և մարզային բժիշկների շարունակական վերապատրաստումներ, որպեսզի Հայաստանի յուրաքանչյուր անկյունում կինն ունենա որակյալ բուժօգնության հասանելիություն։ — Բժիշկ Ժամհարյան, Ձեր գլխավոր ուղերձը մեր կանանց։ — Մի՛ վախեցեք ախտորոշումը լսելուց․ կրծքագեղձի քաղցկեղը բուժելի է։ Պարզապես պետք է ժամանակին և կանոնավոր հետազոտվել, չվախենալ, չհետաձգել, և վստահել բժիշկներին։

1. Մամոլոգիան բժշկության ենթաճյուղ է, որը զբաղվում է կրծքագեղձերի հիվանդությունների կանխարգելմամբ, ախտորոշմամբ և բուժումով, ներառյալ բարորակ և չարորակ գոյացությունները:2. Կրծքագեղձի քաղցկեղը կանանց շրջանում ամենատարածված չարորակ գոյացությունն է։ Վաղ ախտորոշումը և ճիշտ բուժական տակտիկան թույլ են տալիս հասնել վերջնական ապաքինման՝ խուսափելով կյանքի որակի կամ տևողության վրա էական ազդեցությունից: 3. Մամոգրաֆիան ախտորոշման ոսկե ստանդարտ է համարվում։ Ճառագայթային այս մեթոդը թույլ է տալիս հայտնաբերել նորագոյացությունները ամենավաղ փուլերում, երբ այլ ախտանիշներ դեռ ի հայտ չեն եկել: 4. Ուլտրաձայնային հետազոտությունը և մամոգրաֆիան համարժեք հետազոտություններ չեն, դրանք լրացնում են միմյանց։ Մինչև 40 տարին լրանալը՝ որպես կրծքագեղձի հետազոտման առաջնային մեթոդ կիրառվում է ՈՒՁՀ-ը, ինչը պայմանավորված է երիտասարդ տարիքում կրծքագեղձերի կառուցվածքային առանձնահատկություններով։ 5. Կրծքագեղձերի ինքնազննումը կարևոր կանխարգելիչ միջոց է։ Պարբերաբար (ամիսը 1 անգամ) ինքնազննումը օգնում է կանանց նկատել փոփոխությունները կրծքագեղձում և ժամանակին դիմել բժշկի: Սակայն այս մեթոդը չի փոխարինում մասնագիտական հետազոտությունը։ 6. Հղիությունը և կրծքով կերակրումը նվազեցնում են կրծքագեղձի քաղցկեղի առաջացման հավանականությունը: 7. Կրծքագեղձի քաղցկեղի առաջացման ռիսկի հիմնական գործոնները ներառում են ծխելը, ալկոհոլի չարաշահումը, ավելորդ քաշը, նստակյաց կյանքը, ինչպես նաև կարևոր է ընտանեկան անամնեզը։ 8. Կրծքագեղձի հիվանդություն կարող է առաջանալ նաև տղամարդկանց մոտ. չնայած դրանք ավելի հաճախ են հանդիպում կանանց մոտ, տղամարդիկ ևս կարող են ունենալ կրծքագեղձի խնդիրներ, օր․՝ գինեկոմաստիա (մեծացած կրծքագեղձեր), բարորակ գոյացություններ կամ շատ ավելի հազվադեպ հանդիպող կրծքագեղձի քաղցկեղ: Նման խնդիրներ նկատելու դեպքում տղամարդիկ նույնպես պետք է դիմեն մամոլոգի։ 9. Ֆիբրոադենոման կրծքագեղձի առավել հաճախ հանդիպող բարորակ գոյացություն է։ Այն հիմնականում հանդիպում է մինչև 35 տարեկան կանանց մոտ։ Բուժական տակտիկան կախված է ֆիբրոադենոմայի աճի տեմպերից, չափերից և տեղակայման առանձնահատկություններից։ 10. Կրծքագեղձի հիվանդություն կարող է առաջանալ նաև տղամարդկանց մոտ. չնայած դրանք ավելի հաճախ են հանդիպում կանանց մոտ, տղամարդիկ ևս կարող են ունենալ կրծքագեղձի խնդիրներ, օր․՝ գինեկոմաստիա (մեծացած կրծքագեղձեր), բարորակ գոյացություններ կամ շատ ավելի հազվադեպ հանդիպող կրծքագեղձի քաղցկեղ: Նման խնդիրներ նկատելու դեպքում տղամարդիկ նույնպես պետք է դիմեն մամոլոգի։ Մամոլոգիական ծառայությանը կարող եք ծանոթանալ հետևյալ հղմամբ:

Հոկտեմբերի 14-16 մասնագիտական այցով Հայաստան կայցելի Շվեդիայի Ումեո համալսարանական հիվանդանոցի մանկական էնդոկրինոլոգիայի և դիաբետոլոգիայի բաժանմունքի ղեկավար Ելենա Լունդբերգը։Այցի ընթացքում Ուիգմորի էնդոկրինոլոգիական թիմի հետ կիրականացվեն խորհրդատվություններ։ Խորհրդատվության համար կարող են գրանցվել հետևյալ խնդիրներով բուժառուները (0-18տ)՝ • Աճի հորմոնի անբավարարություն, իդիոպաթիկ կարճահասակություն, • Սեռահասունացման հապաղում կամ վաղաժամ սեռահասունացում, • Օնկոլոգիական հիվանդությունների բուժման արդյունքում առաջացած էնդոկրին խանգարումներ, • Ինսուլինային պոմպեր օգտագործող բուժառուներ, • Հիպոպիտուիտարիզմ (հիպոֆիզի հորմոնների արտադրության խանգարում), • Մակերիկամի պաթոլոգիաներ, • Բնածին հիպերինսուլինիզմ, • Տերների համախտանիշ։ Խորհրդատվության համար նախնական գրանցումը պարտադիր է։ Առաջնային խորհրդատվությունը կիրականացնեն Ուիգմորի էնդոկրինոլոգները: Գրանցվելու համար զանգահարեք 012345678 կամ գրեք մեր ֆեյսբուքյան և ինստագրամյան էջերին։